زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

حجیت ظن





حجیت ظن، صحت استناد به ظنّ در استنباط حکم شرعی است.


۱ - تعریف



حجیت ظن، به معنای صحت تمسک به ظن برای دست یابی به حکم واقعی در موارد عدم دست رسی به واقع است، که لازمه آن، منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت در صورت عدم مطابقت با واقع است.

۲ - فرق حجیت ظن با حجیت قطع



برخلاف قطع، ظن، حجیت ذاتی ندارد؛ یعنی حجیت، از لوازم ذاتی آن نیست، ولی چون تعبد به ظن امکان دارد و از آن محالی لازم نمی‌آید، می‌توان آن را حجت قرار داد.

۳ - راه حجت قرار دادن ظن



راه حجت قرار دادن ظن، یا جعل شارع، یا تحقق مقدمات انسداد کبیر و یا خبر دادن شارع به عدم عقاب عمل کننده به ظن می‌باشد.
بنابراین درباره حجیت ظن در دو مقام بحث می‌شود:
۱. حجیت ظن خاص؛ ۲. حجیت ظن مطلق.
در جایی که دلیل خاص وجود دارد که شارع بعضی از ظنون را حجت قرار داده، بحث حجیت ظن خاص مطرح می‌گردد.
و در جایی که دلیل حجیت ظن، انسداد باب علم و علمی باشد، حجیت ظن مطلق مطرح می‌شود.

۴ - نکته اول



اصل اولی در ظن، عدم حجیت است، مگر آن که دلیلی برخلاف آن آورده شود.

۵ - نکته دوم



مرحوم «آخوند خراسانی» حجیت ظن را به معذّریت و منجّزیت تفسیر نموده است، اما عده‌ای معتقدند این امر برخلاف ظاهر ادله حجیت امارات است، از این رو آنها حجیت ظن را به جعل احکام ظاهری بر وفق مؤدای امارات تفسیر نموده‌اند که البته لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است.
[۳] شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۳۲.
[۴] تلخیص الاصول، ملکی، حبیب الله، ص۱۶۰.
[۷] مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۷.


۶ - پانویس


 
۱. انوار الاصول، مکارم شیرازی، ناصر، ج۲، ص (۳۰۲-۲۹۵).    
۲. اصول الاستنباط، حیدری، علی نقی، ص۲۰۳.    
۳. شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۳۲.
۴. تلخیص الاصول، ملکی، حبیب الله، ص۱۶۰.
۵. تحریرات فی الاصول، خمینی، مصطفی، ج۳، ص۱۰۵.    
۶. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، جزایری، محمدجعفر، ج۵، ص۸۹.    
۷. مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۷.
۸. المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۳، ص۱۵۳.    


۷ - منبع


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۰۲، برگرفته از مقاله «حجیت ظن».    







آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.